Charakterystyka renesansu
Renesans, czyli odrodzenie (starożytnej pochwały rozumu i człowieka), rozpoczął się we Włoszech w XIV wieku i trwał w Europie cały XVI wiek. Renesans stawiał człowieka w centrum- antropocentryzm, inaczej niż w średniowieczu, gdzie dominowała teoria geocentryczna. W Polsce nazywa się ten okres “ złotym wiekiem polskiej kultury”, ponieważ wtedy rozwijało się szkolnictwo, sztuka oraz powstawały liczne szkoły i uczelnie.
Hasło epoki:
Homo sum, et nihil humanum a me alienum esse puto.
(Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce.)
Terencjusz
Początek renesansu:
1450 – odkrycie druku przez Johanna Gutenberga
1453 – upadek Konstantynopola
1492 – odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
POJĘCIA OKREŚLAJĄCE EPOKĘ:
Humanizm- prąd filozoficzny, który głosi, że to człowiek i jego sprawy są najważniejsze
Antropocentryzm- człowiek jest stawiany w centrum
Reformacja- ruch religijny skierowany przeciwko Kościołowi katolickiemu, w efekcie tworząc nowe ruch religijne i reformacyjne
CZŁOWIEK W RENESANSIE
Została odrzucona rola rycerza romantyka, ascety oraz anonimowego twórcy, za to pojawili się Mecenasi, Patriota, Dworzanina, Kupca i myśliciela- uczonego.
ŚREDNIOWIECZE A RENESANS
Średniowiecze: rycerz, miłość dworska, krucjaty, wojny religijne, anonimowy twórca, teocentryzm, myśli o śmierci, dominacja Kościoła i papieża, łacina, idea ubóstwa i skromności- asceta.
Renesans: miłość zmysłowa, pełna erotyzmu, wyprawy morskie, antropocentryzm, reformacja, wzrost potęgi odrębnych państw.
TWÓRCY RENESANSU
Refael- malarz, twórca Madonny i Bazyliki św. Piotra,
Michał Anioł- wszechstronny artysta- malarz, poeta, rzeźbiarz, architekt. Twórca “Sądu Ostatecznego”, posągu Dawida oraz projektu kopuły Bazyliki św. Piotra.
Mikołaj Kopernik- astronom, ekonom, filolog, lekarz. Udowodnił, że to Ziemia krąży wokół Słońca- teoria heliocentryczna.
Leonardo Da Vinci – artysta, który studiował wówczas niemal wszystkie dziedziny wiedzy, studiował prawa anatomii, fizyki, astronomii, botaniki, hydrauliki i geometrii. Stworzył pierwszy zautomatyzowany sprzęt i jest autorem projektu miejskiego drugiego poziomu systemu transportu wodnego. Wynalazł wiertła, spadochrony, zbiorniki i kombinezony do nurkowania. Prowadził badania nad technologią lotu i zaprojektował pierwszą maszynę latającą.
Erazm z Rotterdamu – holenderski humanista, pisarz, teolog. Promował koncepcję pokojowego rozwiązywania sporów poprzez dialog i dyskusję. W swojej książce „Pochwała Głupoty” przeciwstawił się nadużywaniu Kościoła, wojnie i poglądom myślicieli średniowiecznych. Przetłumaczył i wydał Nowy Testament, a także wersje starożytnych dzieł Arystotelesa, Seneki i św. Augustyna. Jest propagatorem humanizmu chrześcijańskiego – uważa, że umiłowanie starożytności da się rozsądnie pogodzić z postawą chrześcijaństwa.
Mikołaj Rej- jest szlachcicem, należał do Kościoła kalwińskiego. Swoje prace pisał po polsku. Jest autorem tekstów: „Krótka rozmowa między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem”, „Żywot człowieka poczciwego” czy „Zwierciadło-Przewodnik dla szlachcica”.
Jan Kochanowski – podąża za renesansowym wzorem pisarza: poeta doctus (poeta uczony) – jest dobrze wykształcony, studiował na Akademii Krakowskiej, znał łacinę, włoski i grekę – czyta w oryginale dzieła antyczne. Jego prace można podzielić na dwa etapy: dworski, gdy był dworzaninem kilku rodów szlacheckich, oraz czarnoleski: po ślubie z Dorotą Podolską skupił się na życiu. Zaczął pisać na studiach, ale pisał tylko po łacinie. Znany jako ojciec literatury polskiej, bo jako pierwszy napisał piękną polszczyzną, a jego prace mają tę samą wartość kulturową, co inne dzieła europejskie.
Francesco Petrarka- uważany za prekursora renesansu. Jako pierwszy zaczął pisać sonety.